Müasir qlobal geosiyasi və iqtisadi mühitdə nəqliyyat və logistika sistemlərinin rolu daha da artmışdır. Xüsusilə regional inteqrasiyanı hədəfləyən ölkələr üçün tranzit və nəqliyyat infrastrukturu milli təhlükəsizlik və iqtisadi dayanıqlığın əsas sütunlarından biri kimi çıxış edir. Bu baxımdan, Azərbaycan Respublikası türk dövlətləri arasında geostrateji mövqeyi, inkişaf etmiş nəqliyyat infrastrukturu və aktiv diplomatik təşəbbüsləri ilə Avrasiya məkanında mühüm tranzit mərkəzinə çevrilmişdir.
Türk Dövlətləri Təşkilatının fəal üzvü olaraq Azərbaycan, həm enerji, həm də yükdaşımalar sahəsində Avropa ilə Asiyanı birləşdirən əsas körpülərdən biri kimi çıxış edir. Bu əlaqələr Azərbaycanın türk dövlətləri üçün strateji tranzit rolu, infrastruktur potensialı və regional əməkdaşlığa verdiyi töhfələri dərin təhlil edir. Azərbaycan Avrasiyanın kəsişmə nöqtəsində yerləşir – Qafqaz bölgəsində qərar tutan ölkə eyni zamanda Xəzər dənizinin qərb sahilində yerləşməklə Orta Asiya türk respublikaları, Türkiyə və Avropa arasında qısa, səmərəli və təhlükəsiz nəqliyyat əlaqələri üçün əlverişli mövqe tutur. Bu coğrafi üstünlük Azərbaycanın Şərq-Qərb (Çin–Avropa) və Şimal-Cənub (Rusiya–Hindistan) nəqliyyat dəhlizlərinin əsas qovşağına çevrilməsinə şərait yaratmışdır.
Son illərdə Azərbaycan nəqliyyat sektoruna milyardlarla dollarlıq investisiya yatırmış, bu sahədə mühüm beynəlxalq layihələr həyata keçirmişdir. Bunlara Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı, Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu və yeni inşa olunan avtomobil yolları və hava limanları daxildir. BTQ dəmir yolu vasitəsilə Çindən çıxan yüklər bir neçə gün ərzində Avropaya çatdırılır. Zəngəzur dəhlizinin reallaşması ilə birlikdə Azərbaycanın tranzit əhəmiyyəti daha da artacaq və türk dövlətləri birbaşa quru yolu ilə Avropaya çıxış əldə edəcəklər.
Azərbaycan təkcə nəqliyyat yüklərinin deyil, həm də enerji resurslarının tranzitində mühüm rol oynayır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft boru kəməri və Bakı-Tbilisi-Ərzurum (BTƏ) qaz kəməri regionun enerji təhlükəsizliyinin təminatında mühüm infrastruktur layihələridir. Bu boru kəmərləri vasitəsilə Azərbaycanın nefti və qazı Avropaya nəql olunur. Gələcəkdə bu infrastrukturdan Orta Asiya türk dövlətlərinin enerji resurslarının daşınması üçün də istifadə olunması real perspektiv kimi dəyərləndirilir.
Azərbaycan Türk Dövlətləri Təşkilatında nəqliyyat, energetika və iqtisadiyyat sahələrində sıx əməkdaşlıq aparır. "Orta Dəhliz" layihəsi bu əməkdaşlığın əsas sütunlarından biridir.
Azərbaycanla Qazaxıstan, Türkmənistan, Özbəkistan və Qırğızıstan arasında tranzit yüklərin asanlaşdırılması, gömrük prosedurlarının uyğunlaşdırılması və rəqəmsallaşdırılması istiqamətində real nəticələr əldə olunmuşdur. Bu təşəbbüslər türk dövlətləri arasında iqtisadi inteqrasiyanın dərinləşdirilməsi üçün zəmin yaradır.
Beləliklə, Azərbaycanın türk dövlətləri üçün strateji tranzit qovşağı kimi rolu təkcə coğrafi mövqeyindən irəli gəlmir – bu, eyni zamanda ölkənin məqsədyönlü nəqliyyat siyasətinin, diplomatik təşəbbüslərinin və modern infrastrukturun nəticəsidir. Müstəqil türk dövlətlərinin iqtisadi inteqrasiyası, regiondaxili ticarətin inkişafı və Avrasiya məkanında söz sahibi olmaları üçün Azərbaycanın oynadığı rol əvəzsizdir. Geosiyasi reallıqlar və rəqəmsal texnologiyaların inkişafı fonunda Azərbaycanın tranzit imkanlarının daha da genişlənəcəyi gözlənilir. Beləliklə, Azərbaycan gələcəkdə də türk dünyasının iqtisadi birliyi və regional sabitliyin təminatçısı kimi çıxış edəcək.
Ziyafəddin Cavadov,
Qızılağac kənd S.Xəlilov adına 1 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi
